Kościół Parafialny pw. Św. Bartłomieja Apostoła w Jerzmanowicach

Kategoria: Warto zobaczyć
Odsłony: 57875
Rozmiar:

Kościół parafialny w Jerzmanowicach już istniał w 1338 r. Patronem parafii jest św. Bartłomiej, jeden z 12 apostołów, który był misjonarzem w Azji Mniejszej, Indiach oraz Armenii, gdzie poniósł męczeńska śmierć za głoszoną wiarę. Jego święto przypada 24 sierpnia. Fundatorem kościoła był król polski Kazimierz Wielki.

Zachowana kopia erekcji kościoła napisana po łacinie rozpoczyna się od słów: „IN NOMINE DOMINI AMEN. Ad perpetuam rei memoriam...”, czyli „W IMIĘ PANA. AMEN. Na wieczną rzeczy pamiątkę. We wspomnieniach pamięć ich dokonań zapisuje się trwalej, jeśli jest poparta i poświadczona autorytetem dostojnych. Dlatego , My, Kazimierz, z łaski Bożej król Polski i Litwy oraz Rusi, pan i władca, fundujemy nasz królewski kościół drewniany pod wezwaniem św. Bartłomieja Apostoła w Jerzmanowicach [Irzmanovicensi].” Następnie wyznaczone jest uposażenie tego kościoła. Parafię stanowiły wówczas dwie wsie królewskie: Jerzmanowice i Gotkowice.
 W tym dokumencie są również wyszczególnione szlachecki Łazy, które dopiero 5 czerwca 1602 r. zostały odłączone od parafii Bolechowice i dołączone do parafii jerzmanowickiej przez ks. biskupa Bernarda Maciejewskiego w Krakowie. Wzmianka o Łazach jest anachronizmem i świadczy o ingerencji w ten dokument już w czasach późniejszych. Dokument ten kończy się słowami: "Tę naszą królewską fundację potwierdzamy we wszystkich punktach zatwierdzamy, ratyfikujemy, ręką królewskiego majestatu podpisujemy, pieczęcią królewską potwierdzić rozkazujemy. Datum w Grodnie, dnia 5 czerwca Roku Pańskiego 1338. Kazimierz, Król".

Kościół posiadał wymiar 36 x 10 łokci, czyli ok. 20 m. długości i 6 m. szerokości, czyli miał powierzchnię ok. 120 m. kw. Był to mały kościółek, ale wystarczający dla jednej z najmniejszych parafii, która w XV w. liczyła ok 270 wiernych. W późniejszych czasach było już znacznie gorzej, bo według spisu ludności z 1789 r. parafia liczyła już 952 mieszkańców (662 w Jerzmanowicach, 81 w Gotkowicach i 209 w Łazach). Dla porównania, obecnie ta parafia liczy ok. 3 tys. wiernych. W czasach reformacji, Szafraniec, właściciel Pieskowej Skały wszystkie podległe mu okoliczne kościoły zamienił na zbory kalwińskie, dlatego ludność z sąsiednich parafii rzymsko – katolicka mogła chodzić tylko do kościoła katolickiego w Jerzmanowicach, który był zawsze wierny.

Kościół był konsekrowany pw. św. Jakuba i Bartłomieja Ap. miał pięć ołtarzy. W głównym ołtarzu był obraz N.M.P. Częstochowskiej w drewnianej, posrebrzanej sukience. W nawie po lewej stronie był obraz Pana Jezusa na krzyżu, a obok ołtarz św. Antoniego Padewskiego. Po prawej stronie był ołtarz św. Bartłomieja Ap. Dzwonnica przylegała do głównego wejścia.  Ze starego kościoła zachowały się dzwony. Najstarszy został wykonany w 1545 r. czyli jeszcze za panowania króla Zygmunta Starego. Drugi dzwon jest z 1548 r. z medalionem św. Bartłomieja, na którym widnieje łaciński napis: "ANIMUS EST NOBIS UT CARMINA DIKANT HIC TIBIS. DEUS ES 1548.”, czyli „DUCH JEST DLA NAS JAK POEZJA, NIECH CI POWIE, ŻE TU JEST BÓG". Wszystkie dzwony w czasie I wojny światowej zostały zakopane przez parafian i dzięki temu nie zostały skonfiskowane przez Austriaków. Oprócz zachowała się również zabytkowa chrzcielnica, która mogła już służyć pierwszym parafianom do przyjęcia sakramentu chrztu św. Zdezelowany kościół drewniany został rozebrany w 1826 r. Rozpoczęcie budowy nowego, murowanego nastąpiło w 1827 r. Przez długie lata nabożeństwa odbywały się małej szkółce, po byłej karczmie kościelnej. Do budowy kościoła znacznie przyczynił się dzierżawca wsi – Chrzanowski. Budowniczym był Kowalski z Kielc. Konsekracji nowego kościoła po zakończeniu prac dokonał ks. bp kielecki Tomasz Kuliński 21 czerwca 1884 r., czyli 57 lat od rozpoczęcia budowy. Jednak już w 1851 r. przeniesiono do kościoła w Jerzmanowicach bibliotekę ówczesnego dekanatu skalskiego, liczącą kilkaset zabytkowych tomów. Obok kościoła, po prawej stronie urządzono w 1904 r. grotę Lurdską na pamiątkę 50 letniego jubileuszu ogłoszenia dogmatu Niepokalanego Poczęcia (1854 - 1904). W 1911 r. dokonano gruntownej restauracji kościoła. Obraz w ołtarzu głównym N.M.P. Niepokalanej i św. Bartłomieja namalował w 1911 r. Rutkowski. W 1972 r. remontowane były ołtarze i niektóre obrazy, natomiast w 1980 r. zewnętrzne elewacje i otoczenie kościoła. W latach 1992 – 93 pokryto dach blachą miedzianą, a r. 2000 dokonano transferu malowideł prof. Jerzego Nowosielskiego przez Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie dzięki staraniom Pana Adama Piaśnika. Nową polichromię po zdjęciu tych obrazów wykonano wg projektu Janusza Łęgowskiego z Katowic. Nowy, marmurowy ołtarz wg projektu Jana Funka z Krakowa konsekrował św. pamięci ks. bp sosnowiecki Adam Śmigielski. Zabytkową chrzcielnicę i dwa boczne ołtarze poddano konserwacji w 2004 – 06 r. Dzięki dbałości kolejnych proboszczów i ofiarności parafian ten zabytkowy kościół jest w doskonałym stanie.