Pierwsze kalwarie w Europie powstały już w średniowieczu, tuż po wyparciu krzyżowców z Ziemi Świętej. Pielgrzymka do zajętej przez muzułmanów Jerozolimy wiązała się z olbrzymim niebezpieczeństwem, dlatego też wierni zaczęli budować „nowe Jerozolimy” na swych rodzinnych ziemiach. Starano się, by kalwarie jak najwierniej odzwierciedlały atmosferę panującą w Ziemi Świętej. Stosowano, zatem tamtejsze wzorce architektoniczne i usiłowano zachować oryginalne odległości pomiędzy poszczególnymi stacjami. Pod budowę natomiast wybierano takie tereny, które swym wyglądem przypominały krajobraz Jerozolimy. Kalwarie wznoszono także w Polsce, najwcześniejsze powstały już w XVII wieku. Do najsłynniejszych należą: Kalwaria Zebrzydowska, Kalwaria Pakoska, Kalwaria Wejherowska czy też Góra św. Anny na Śląsku. Zwyczaj odprawiania nabożeństw Drogi Krzyżowej wywodzi się od ojców franciszkanów. Tradycją wielu kalwarii stały się również inscenizacje Misterium Męki Pańskiej, podczas których aktorzy odtwarzają ostatnie chwile z życia Jezusa Chrystusa. Choć kalwarie w Polsce i na świecie cieszą się dużym zainteresowaniem, to właśnie w okresie Wielkiego Tygodnia, poprzez Kalwaryjskie Misteria, przyciągają najwięcej wiernych.

Droga Krzyżowa

Spośród wielu urokliwych zakątków Jury Krakowsko – Częstochowskiej na szczególną uwagę zasługuje Droga Krzyżowa w Czubrowicach, popularnie zwana przez tutejszych mieszkańców drogą na „Skałach”. Położona na malowniczych wzniesieniach, choć nie posiada wartości zabytkowej, jest z pewnością obiektem godnym zobaczenia.

Historia Czubrowickiej Kalwarii sięga roku 1985, kiedy to Jan Latowski, wikary z parafii w Racławicach, po raz pierwszy zorganizował Drogę Krzyżową na „Skały” przy udziale młodzieży z Grupy Apostolskiej.

Początkowo Stacje Męki Pańskiej oznaczono kamieniami, potem w ich miejsce pojawiły się krzyże z brzozowego drewna. Pierwsze figury – Matki Bożej Bolesnej i Chrystusa Frasobliwego powstały w 1991 roku, zaś wykonał je Zdzisław Kościelniak z Raby Niżnej. Rok później drewniane krzyże zastąpiono rzeźbami przestawiającymi Stacje Męki Pańskiej, które także wyszły spod dłuta wspomnianego wcześniej artysty. Pomysłodawcą całego przedsięwzięcia był Piotr Mazur z Czubrowic, lecz nie można również zapominać o licznych fundatorach, którzy poprzez swoje ofiary przyczynili się do realizacji dzieła. W 1997 roku nad każdą z rzeźb umieszczono kamienne sklepienie, zaś 13 września 1998 roku Stacje uroczyście poświęcono.

Inscenizacje Misterium Męki Pańskiej zostały zapoczątkowane na „Skałach” w 1989 roku. Od tego czasu w rolę Jezusa Chrystusa wciela się Paweł Pomierny z Racławic, któremu towarzyszy grupa aktorów rekrutująca się spośród młodzieży z tutejszej parafii. Misterium Męki Pańskiej można zobaczyć w Czubrowicach, co roku w Wielki Piątek. Ponadto, w czasie Wielkiego Postu, w każdy piątek odbywa się Droga Krzyżowa na „Skałach”, w której bierze udział duchowieństwo i okoliczni mieszkańcy.

Warto zobaczyć Czubrowicką Kalwarię i pospacerować jej dróżkami, jeśli nie z pobudek religijnych, to ze zwykłej ciekawości i chęci poznania lokalnej osobliwości. Wynagrodzeniem wędrówki będzie wspaniała panorama pobliskich miejscowości roztaczająca się ze szczytu wzniesienia, gdzie swoje miejsce znalazła ostatnia, XIV Stacja Męki Pańskiej, jak również wysoki na kilka metrów, metalowy krzyż.

Spis fundatorów Kalwarii Czubrowickiej

1. ks. Jan Latowski
2. Piotr i Kazimiera Mazur
3. Zygmunt i Krystyna Klich, Józef i Wanda Tomczyk
4. Józef i Maria Kozioł
5. Stanisław i Grażyna Sarota, Zygmunt i Helena Sarota
6. Bronisława Redel
7. Stanisław i Genowefa Mitka, Stanisław i Danuta Babiuch, Zdzisław i Wiesława Chochół
8. Stanisław i Edwarda Kozioł
9. Adam Chochół
10. Władysław i Wanda Chochół
11. Bogdan i Olga Sarota
12. Julian i Stefania Kozioł
13. Młodzież parafii

Czubrowickie Misteria

Wielki Post to niewątpliwie czas zadumy i rozmyślania w kalendarzu liturgicznym chrześcijanina. Czas, w którym człowiek powinien zastanowić się nad swoim życiem: obecnym jak i tym po śmierci. Pomóc w tym z całą pewnością mogą nabożeństwa odprawiane w kościołach całej Polski. Smutny, podniosły nastrój niedzielnych gorzkich żalów czy refleksyjna zaduma piątkowych dróg krzyżowych sprawiają, że tym okresem można się fascynować. Zwieńczeniem 40 dniowego okresu pokuty jest Triduum Paschalne. W wielki Piątek w każdej parafii odprawiona jest droga krzyżowa a w niektórych misterium Męki Pańskiej, przedstawiające ostatnie dni z życia Jezusa Chrystusa. Tak jest w Czubrowicach gdzie początki misteriów sięgają przełomu lat 80 i 90 XX wieku.

Tradycją stało się, że w każdy Piątek Wielkiego Postu odbywa się droga krzyżowa na czubrowickiej Kalwarii. Cotygodniowo w piątkowe wieczory uczestniczą w niej rzesze ludzi modląc się i śpiewając wielkopostne pieśni. Przy każdej stacji oznaczającej jakąś scenę z męki pańskiej czytany jest krótki opis tego wydarzenia oraz odmawiana modlitwa.

Od początku istnienia drogi krzyżowej, w Wielki Piątek odgrywana jest inscenizacja Męki Pańskiej. W przedstawieniu uczestniczą postacie związane z tym wydarzeniem ubrane w przygotowane własnoręcznie barwne stroje z czasów Chrystusa.

Artyści przygotowują się na próbach trwających przez okres wielkiego postu według ustalonego wcześniej scenariusza. Inscenizacja rozpoczyna się po zakończonych uroczystościach wielkopiątkowych. Na ołtarzu polowym przy kościele pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Racławicach odbywa się scena ostatniej wieczerzy, gdzie Jezus z dwunastoma apostołami spożywa posiłek, po czym ujawnia zdrajcę, który opuszcza zebranych. Następnie Syn Boży wraz z apostołami udaje się na modlitwę, po czym zostaje pojmany przez żołnierzy i arcykapłanów. Później aktorzy udają się do Czubrowic na sąd Jezusa przed sanhedryn niedaleko stacji drogi krzyżowej. Tam ma miejsce scena zaparcia się Piotra. Kolejno Mesjasz pojawia się przed Piłatem gdzie zostaje skazany na śmierć. W stacji drugiej Syn Człowieczy bierze krzyż na swe ramiona, po czym upada pod jego ciężarem po raz pierwszy. Następnie spotyka swoją Matkę, po czym pojawia się Szymon z Cyreny, który do samego końca pomaga nieść krzyż. Przy pięknych marmurowych kapliczkach św. Weronika ociera twarz Zbawicielowi zostawiając odbicie jego twarzy na swojej chuście. Po kolejnym upadku Jezus pociesza płaczące nad nim niewiasty wypowiadając słowa: ”Nie płaczcie nade mną, ale nad swymi dziećmi”. Dalej Jezus upada po raz trzeci i zostaje obnażony z szat. Na samym szczycie drogi krzyżowej ma miejsce scena ukrzyżowania Chrystusa i dwóch łotrów. Wisząc na krzyżu Zbawiciel przebacza skruszonemu łotrowi, prosi o wodę, ponieważ czuję się spragniony, po czym oddaje Ducha swemu Ojcu i umiera. Na tym kończy się cała inscenizacja i wkrótce potem widzowie jak i aktorzy udają się do pobliskiego kościoła na adorację Najświętszego Sakramentu przy grobie pańskim.

W misterium Drogi Krzyżowej w Czubrowicach uczestniczy wiele ludzi przybyłych z różnych miejsc z terenu Polski. Zarówno młodzi jak i starsi przybywają licznie. Droga krzyżowa to nie tylko piękne figurki, które zdobią wspomnianą golgotę, ale przede wszystkim odczucia ludzi odwiedzających to piękne i niezapomniane miejsce. To wspaniałe przedsięwzięcie przyciąga setki ludzi od ponad dwudziestu lat i miejmy nadzieję, że będzie tak zawsze.

Opracowali: Szczepan Hrabia i i Katarzyna Strączek
Informacje zawarte w tekście pochodzą z książki Pana Kazimierza Tomczyka pt. Dzieje wsi Czubrowice, rozdział pt. Kalwaria Czubrowicka oraz Aneks XVIII. Spis fundatorów Stacji Drogi Krzyżowej w Czubrowicach na „Skałach”. Czasopisma Nasza Arka nr 4/2003